Sint-Verhaegen

De universiteiten en Saint-Vé

De organisatie van Saint-Vé ligt voor de universiteiten in handen van het Brussels Studentengenootschap, geen taal geen vrijheid (BSG gtgv - VUB) en l’Association des Cercles Étudiants (ACE - ULB).

Specifiek voor Saint-Vé is het doel van BSG gtgv en ACE om ervoor te zorgen dat alle studentenkringen aan hetzelfde zeil trekken, in samenwerking met andere organiserende organen.

Wat is Saint-Vé?

Saint-Vé is de jaarlijkse herdenkingsviering en de gezamenlijke feestelijke optocht van alle Brusselse Studenten. Traditioneel vindt deze plaats op 20 november, verwijzende naar de dag waarop de Université Libre de Belgique voor het eerste haar deuren opende voor studenten. De festiviteiten omvatten een feest op de zavel en een stoet van wandelaars die nadien richting het Beursplein trekken.

Sedert 2019 heeft Saint-Vé de eer en het genoegen om deel uit te mogen maken van het Brussels Cultureel erfgoed dankzij het gezamenlijke werk van beide Brusselse Universiteiten.

Geschiedenis

 De stichtingsdatum van de universiteit werd al snel uitgeroepen tot vrije dag. De eerste feestelijke herdenkingsbijeenkomsten, opgedragen aan Théodore Verhaegen, gaan terug naar het stichtingsjaar van de bond van oud-studenten in 1843. Echter dateert het eerste studentenfeest van 1888, waar de studenten als tegenstand op de toenmalige politieke sfeer de idealen van hun grondlegger wouden herdenken.

Verwijzingen naar de eerste viering zijn te vinden in de het blad Le Patriote van 20 november 1888, waar volgend stuk tekst gepubliceerd werd:
“De studenten van de Universiteit hebben ‘Sint- Verhaegen’ dit jaar op een buitengewoon plechtige manier gevierd. Gewoonlijk is de verjaardag van de stichter van de Universiteit voor docenten en studenten een vrije dag, waarop geen enkele bijzondere ceremonie gehouden wordt. Dit jaar zijn de jonge universitaire wakker geschoten. Zij zijn van mening dat het nodig is, in een tijd waarin de reactionaire krachten een kortstondige overwinning tot een eeuwigheid willen uitroepen, in het openbaar hun aanhang en erkenning later blijven voor Théodore Verhaegen, de man die in België een echt vrij en wetenschappelijk onderzoek invoerde, wars van alle bijgeloof en onverdraagzaamheid.”

Elk jaar is de traditie in getracht in stand te houden, zowel in de Eerste Wereldoorlog, toen heel wat studenten naar het front werden gestuurd, als tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de universiteit besloot het onderwijs op te schorsen.

Hulde aan vrije denkers

Naast Théodore Verhaegen werd in de loop van de geschiedenis nog vrije denkers opgenomen in de hulde op 20 november. Zo werden reeds bloemenhuldes gebracht aan het standbeeld van Francisco Ferrer, voorvechter van het Vrije Onderwijs, en het beeld van Tijl en Nele aan de vijvers van Elsene waarbij hulde wordt gebracht aan Charles De Coster; alumni van de ULB en schrijver van de roman “De legende en de heldhaftige, vrolijke en roemrijke avonturen van Uilenspiegel en Lamme Goedzak in het land van Vlaanderen en elders” waarin Tijl wordt afgebeeld als Vlaamse Vrijheidsstrijder tegen de Spaanse onderdrukking.

Daarnaast wordt op verschillende wijzen hulde gebracht aan de verdedigers van het vrije denken en vrij onderwijs in de Wereldoorlogen. Het graf van Frans Kufferath; gesneuvelde ULB-student, Het graf van de Onbekende Soldaat, het monument ter ere van Groupe G; een verzetsgroep verantwoordelijk voor allerhande sabotagemissies ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, de Nationale Schietbaan voor de gefusilleerde studenten in het verzet, en het monument ter ere van de geëxecuteerde studenten zijn reeds sinds lange tijd deel van het officiële gedeelte in de ochtend van Saint-Vé.

Hulde aan Brussel

Een van de doelen van Saint-V is om de Brusselse student van zijn of haar campus te trekken en het centrum van Brussel te omarmen. Over de jaren heen is Saint V gevierd geweest op verschillende Brusselse locaties, maar sedert de laatste jaren vindt men de meeste symboliek bij de festiviteiten op de Zavel en de afdaling van de stoet richting Beursplein.

Daarnaast geeft 20 november de gelegenheid aan verschillende (oud)-studenten om weder te keren naar hun studentenstad en de straten van Brussel opnieuw te herbeleven nadat de festiviteiten ten einde lopen.

Socio-culturele context

Net zoals de principe van het Vrij Onderzoek opgenomen zijn in de organieke statuten van zowel VUB als ULB, eert 20 november het engagement van jonge intellectuelen. Door middel van kritische decors en spandoeken eert de viering de strijders van de vrijheid en zet ze zich in voor een betere toekomst.

De verbroedering tussen beide universiteiten én de verbondenheid met de stad Brussel ademt de geest van Saint-Vé.

Thema

Zoals reeds aangegeven in de geschiedenis van Saint-Vé heeft elke viering haar maatschappelijke relevantie. Daar waar de optocht eerst begonnen is om iedereen aan de vrijheid van het denken te herinneren, werd al snel ieder jaar een thema in het leven geroepen waarrond de studenten dat jaar hun en ieders aandacht op wilden vestigen.

Decoratie en folklore

Attributen

Verschillende vereniging hebben verschillende gebruiken en tradities met betrekking tot het dragen van haar klak, labojas of toga. De eigenaar heeft het recht zijn, haar of hun klak te decoreren hoe die dat wenst. Zij het nu vol Saint-Vé pinnen of niet, abnormaal bestaat niet.

Daarnaast dragen de meeste studenten een laboratoriumjas, dat ook versierd is naar hun eigen wens. Echter dragen verschillende studenten een toga, naar gelang de traditie van de vereniging hebben bepaalde bestuursleden recht op het dragen van een toga of niet.

Decor stoet en standen

Ten tijde van de camions was de decoratie gemakkelijk in het zicht te plaatsen en werden prijzen uitgedeeld voor mooiste camion. Sinds de huidige formule van Saint V is ingegaan, zijn de studentenverenigingen op andere manieren te werk gegaan. Door middel van spandoeken, achtergrond panelen of pamfletten wordt het thema en geest van Saint V in de kijker gezet.

Sedert enkele jaren wordt er nieuw leven ingeblazen in de prijzen die uitgereikt zullen worden. Mooiste decor, maatschappelijke relevantie, beste uitwerking...maken allemaal deel uit van de beoordeling.

Medailles

De eerste medaille toegewijd aan Saint-Vé vindt men terug in 1938. Met uitzondering van tijden van oorlog ‘40-’45 is er minstens één medaille uitgegeven, onder de referentie Saint-Vé. Echter tijdens de sluiting van de ULB vanaf november 1941 tot september 1944, werd de fabricage van medailles niet stopgezet. Dezer tijden werden op simpele kartonnen afbeeldingen geprint of getekend en werden zij gedragen tijdens de week van 20 november.

De afbeeldingen op de medailles verwijzen in theorie steeds naar het gekozen thema waarrond de stoet van Saint-Vé draait, maar uitzonderingen hebben zich reeds voorgedaan. Voor de afbeelding wordt steeds beroep gedaan op studenten, die naar hun wens een medaille kunnen tekenen en insturen. Later worden de verschillende ontwerpen vergeleken en wordt uiteindelijk één ontwerp gekozen, die dan de officiële medaille van dat jaar zal worden.

Voor verdere informatie met betrekking tot de geschiedenis en symboliek van medailles verwijze wij door naar het boek Les Médailles Commémoratives de Saint Verhaegen van Louis Bastien.

Saint-Vé in een nieuw jasje

Algemeen

De stad Brussel is, samen met Saint-Vé, de laatste jaren enorm geëvolueerd. Het samenhangend karakter van beide universiteiten, maken van 20 november graag gebruik om hun verbondenheid met Brussel in de kijker te zetten.

Het folkloristisch dorp op de zavel heeft aan populariteit gewonnen in de laatste jaren. Door de constructieve evolutie, betere organisatie en communicatie omtrent het dorp zijn de studentenverenigingen samen kunnen evolueren naar een nieuw concept, met respect voor de omgeving.

De studentikoze gemeenschap draagt de symboliek van de Grote Zavel dan ook nauw aan het hart. Deze symboliseert de rijke kant of bourgeoisie van Brussel. De stoet vervolledigt de rest van de symboliek van de viering. De voetgangersstoet trekt van de rijke Grote Zavel richting de lagere, arme, kant van Brussel en houdt bepaalde historische sites in stand en gedachte. In de eerste plaats is Saint-Vé een feest van de vrijheid en dat is de boodschap dat de Brusselse studenten graag willen verspreiden. Dit doen zij in samenwerking met fanfares, decors, versieringen, etc. Daarnaast wordt de stoet geleid voor een pick-up en afgesloten met een pick-up.

Reden waarom

Zoals ook opgenomen in het dossier van het culturele erfgoed van Brussel, hebben reeds verschillende Brusselse plaatsen dienst gedaan om Saint-Vé een thuis te geven. Echter draagt de ene plaats meer symboliek en folklore dan de andere in het hart van de (oud-)student.

Grote Zavel

De Grote Zavel symboliseert voor de studentikoze gemeenschap de rijke kant van Brussel en het is daarom dan ook logisch dat deze de eerste stop vormt om de kloof tussen arm en rijk te dichten. De Geuzensymboliek waarmee beide universiteiten zich associëren vindt haar origine terug op de Zavel en deze laatste wordt ook in het Brussels cultureel erfgoed aangeduid als Geuzenplaats.

Centraal voor de organisatie staat de veiligheid garanderen, respect voor de omgeving en een constante evolutie door middel van constructieve feedback op voorgaande edities.

Grote Markt

Om het officiële gedeelte dat ‘s ochtends plaatsvindt in het gemeentehuis te linken naar het folkloristische aspect van de viering, is een passage over de Grote Markt meer dan evident.

Daarnaast is de Grote Markt van belang voor de herkenning van de Geuzensymboliek die reeds bij de Grote Zavel aan bod kwam en waarmee de studenten aan onze universiteiten zich verbinden.

Beurs

De Beurs symboliseert voor de studentikoze gemeenschap de arme kant van Brussel. Voornamelijk de afdaling van het hoger naar het lager gedeelte, of het rijker naar het armer gedeelte, staat symbool voor de stoet van Saint-Vé.

Conclusie

Saint-Vé is een plezant feest! Of je nu gedoopt bent of niet, aarzel niet op 20 november je eens naar de Grote Zavel te begeven. Een van de belangrijkste kenmerken aan Saint-Vé is de verbondenheid: onder studenten, met onze geliefde studentenstad en vooral met de vrijheid van het denken.

Yours truly,
Louise Nagels

Voorzitter 2019-2020